Pedagogisch begeleiden en samen leren
Het begeleidingsplan 2022-25 bevat de visie, doelstellingen, inhoud en het kwaliteitsbeleid voor drie schooljaren. Elk jaar rapporteert de pedagogische begeleiding in een jaarverslag. Naast kwantitatieve gegevens over het bereik, vind je hier ook getuigenissen en een beschrijving van de gerealiseerde kerntaken en beleidsprioriteiten.
Begeleidingsplan 22-25
Begeleidingsverslag 22-23
01 Teams en bereik
De pedagogische begeleiding wordt geleid door directeur Marijke Vermandere. Voor elk onderwijsniveau (basisonderwijs, secundair en volwassenenonderwijs, deeltijds kunstonderwijs en clb) is er een team van pedagogisch begeleiders onder leiding van een coördinator. De werking voor het leerplichtonderwijs is regionaal gestructureerd in vier regio’s.
De stafdienst voor kwaliteit en innovatie ondersteunt de niveauoverstijgende samenwerking via projecten, onderzoek en ontwikkeling, interne kwaliteitszorg en interne professionalisering. De begeleiding werkt nauw samen met de dienst vorming die verantwoordelijk is voor het uitbouwen van een kwaliteitsvol aanbod aan professionalisering voor alle onderwijsniveaus.
Bereik van 99%
De pedagogische begeleiding begeleidt dit schooljaar 771 scholen, centra of academies van het stedelijk en gemeentelijk onderwijs. Daarnaast geven we ondersteuning aan 107 andere instellingen (bv. scholen van het provinciaal onderwijs, ondersteuningsnetwerken, besturen, geaffilieerde leden…). Dat betekent dat we 99% van onze donderwijsinstellingen bereiken.
De begeleiding telt 57 VTE. Dat betekent dat elke begeleider ca. 600 personeelsleden ondersteunt.
02 Ankerfiguren brengen begeleiding dichtbij
Elke onderwijsinstelling weet bij welke adviseur ze terecht kan. Via een regionale werking met ankerfiguren investeren we in een duurzaam, persoonlijk contact. Onze begeleiders kennen de noden en de context van de school en bouwen een vertrouwensband met hen op.
De OVSG-visie op begeleiden geeft hierbij richting. De scholen zijn zelf verantwoordelijk voor hun veranderingstrajecten, de pedagogische begeleiding ondersteunt hen hierbij vanuit hun noden en de lokale context met een mix van vorming en begeleiding. De begeleidingsflow verduidelijkt welke stappen we zetten in het ondersteuningsproces.
03 Begeleiden volgens plan en professionaliseren
Het begeleidingsplan 22-25 getiteld Samen werken aan kwaliteit beschrijft hoe we de decretaal bepaalde kerntaken op een klantgerichte manier uitwerken. Onze kerntaken zijn
- sterke didactiek realiseren
- organisatie en beleid van instellingen ondersteunen
- het pedagogisch of artistiek project begeleiden
- beleidsprioriteiten in de praktijk omzetten
Interne professionalisering
Om ervaringen en expertise te delen tussen de collega’s van verschillende onderwijsniveaus, zijn er twee keer per schooljaar gemeenschappelijke bijeenkomsten over een actueel thema voor alle OVSG-begeleiders.
- 26 januari 2023: Een onderzoekende schoolcultuur: data onderbouwd werken in onderwijs
Vanuit de keynote ‘Wat kan de onderzoekende professional leren van de professionele onderzoeker’ door prof. Jan Vanhoof en onderzoeker Glen Molenberghs (UA) staan we stil bij een datagedreven schoolcultuur en hoe we hierop kunnen inzetten als begeleiders.
- 26 april 2023: Artificiële intelligentie in het onderwijs
Yves Molenaers, begeleider bij OVSG, maakt ons wegwijs in aanbod en mogelijkheden van artificiële intelligentie zoals ChatGPT en andere AI-tools.
04 Kerntaken
In 2022 formuleerde de overheid nieuwe kerntaken voor de pedagogische begeleiding.
Kerntaak 1: sterke didactiek
We versterken de beroepsbekwaamheid van personeelsleden van scholen, centra en academies in rechtstreeks contact met de teams. Via klantgericht maatwerk begeleiden we onze scholen.
‘Onze begeleidingen zijn vaak vraaggestuurd en het stelt ons gerust dat wij in ons werk sterk aansluiten bij de specifieke ondersteuningsvraag van de school. Tot op de klasvloer komen: dat is waar onze job over gaat!’
Pedagogisch begeleider basisonderwijs
Samen leren in netwerken en ontmoetingsdagen
In totaal organiseren we 390 lerende netwerken met 9042 deelnemers. Deze ontmoetingsdagen en lerende netwerken bieden leraren, beleidsmedewerkers, coördinatoren en directies de gelegenheid om goede praktijken uit te wisselen met elkaar en te reflecteren over gedeelde uitdagingen. Speciale aandacht gaat naar het werken aan een geïntegreerd data- en informatiebeleid om de praktijk te optimaliseren vanuit het onderzoeken van schoolspecifieke data.
Optimale ontwikkelingskansen en talenbeleid
- 115 werkdagen worden besteed aan de ondersteuning van beleid- en zorgteams om SES-middelen geïnformeerd, geïntegreerd, effectief en doelgericht in te zetten met als doel het versterken van de leerlingenbegeleiding van niet-Nederlandstaligen en kinderen in armoede.
- Het project handelingsplanning heeft als doel omoptimale ontwikkelingskansen voor alle lerenden te waarborgen (80 werkdagen).
- Ons team basisonderwijs besteedt 86 werkdagen aan het versterken van het onderwijskundig (talen-)beleid. Daarbij focussen zij op het uitwerken van een visie op meertaligheid, met extra aandacht voor de grootstedelijke context.
“Een andere werkvorm die het team via de begeleiding van OVSG leerde kennen, is de klankkast. Dat is een koffertje waarin kleuterjuffen per leeftijd fiches maken, gekoppeld aan de doelen voor luisteren en spreken. Op deze fiches staan spelletjes die we vaak voordien ook al speelden, maar waar we nu expliciet bij stilstaan. Elke week halen we iets uit deze koffer en zo werken we dus heel bewust aan de leerdoelen. We merkten bijvoorbeeld dat wiskundige begrippen in de lagere school (onder, boven, beneden, …) niet goed gekend zijn. Daarom werken we er nu al in de kleuterklas aan. Ook de instructietaal en de woordenschat uit de thema’s begrijpen de leerlingen nu beter.”
Juf Vicky, GBS De Regenboog in Sint-Laureins
‘Onvoorstelbaar wat er allemaal in een kleuterklas gebeurt’
Traject ‘School in de spiegel’
Ons team secundair onderwijs ondersteunt lerarenteams van de eerste graad en het observatiejaar om een kwaliteitsvol beleid te voeren op basis van reflectieve dialoog. Daarbij kijken leraren gericht naar en reflecteren ze over de impact van hun werk op het leren van leerlingen. Zo krijgen ze zicht op hun sterktes en groeikansen.
Deeltijds kunstonderwijs breidt ankerwerking uit
Het team deeltijds kunstonderwijs bouwt de ankerwerking sterk uit. Ze bezoeken de academies systematisch en krijgen heel wat concrete ondersteuningsvragen. Dat resulteert in 174 werkdagen voor de ondersteuning van leraren bij het geven van een gepaste begeleiding voor elke leerling en bij de concretisering van de leerplandoelen op de klas- en ateliervloer. Tijdens 43 ontmoetingsmomenten en netwerken worden leraren, directies en beleidsteams samengebracht om te informeren, reflecteren en uit te wisselen. Op ontmoetingsmomenten over het thema ‘iedereen inclusief’ staan sociaal kwetsbare groepen, niet-Nederlandstalige leerlingen en hun ouders en leerlingen met psychosociale moeilijkheden centraal.
“Met de ankerwerking garanderen we voor elke academie een vast aanspreekpunt, iemand die de vinger aan de pols houdt en een vertrouwensrelatie kan opbouwen met die academie. Deze vertrouwensrelatie is een noodzakelijke voorwaarde bij het uitvoeren van begeleidingswerk. De 148 aangesloten academies werden vanaf september 2022 verdeeld over 5 ankers waardoor elke anker in max. 30 academies die ankerrol diende op te nemen. Dit heeft ertoe geleid dat we erin geslaagd zijn 146 van de 148 rechtstreeks te bereiken. Tegelijkertijd konden we op die manier de specifieke noden van de academies opvangen.”
Hans Laureyn, coördinator deeltijds kunstonderwijs
Permanente ondersteuningscel voor de CLB’s
De permanente ondersteuningscel van het CLB zet volop in op brede informatieverstrekking en sensibilisering van de CLB-medewerkers over actuele evoluties in leerlingenbegeleiding.
Volwassenenonderwijs werkt netoverstijgend samen
De vier pedagogische begeleidingsdiensten en LIGO (federatie van centra voor basiseducatie) werken intensief structureel samen. Dat gaat onder meer over gezamenlijke curriculumvoorstellen voor opleidingsprofielen voor het volwassenenonderwijs, de leerplanontwikkeling voor het secundair volwassenenonderwijs, de organisatie van NT2, het Edusprongproject, werkplekleren en jeugd- en gehandicaptenzorg.
Kerntaak 2: organisatie en beleid
We versterken onderwijsinstellingen als professionele lerende organisatie, vanuit het pedagogisch of artistiek-pedagogisch project. We geven voorrang daar waar zich de grootste noden situeren.
Op basis van kwantitatieve en kwalitatieve informatiebronnen brengen we in kaart in welke scholen, centra en academies de grootse noden zijn. Meer dan 600 werkdagen besteden we aan het gericht versterken van de onderwijskwaliteit in deze onderwijsinstellingen.
DKO-team trekt volop de kaart van leerlingenbegeleiding
Ze investeren in het begeleiden van academies die werk willen maken van leerlingenbegeleiding. Daarbij wordt samen met zorgcoördinatoren en directies gefocust op wat leerlingenbegeleiding inhoudt, hoe het zorgbeleid in de academie daarvan een onderdeel is, welke begeleidingsdomeinen er zijn en hoe het referentiekader voor onderwijskwaliteit (OK) zich daartoe verhoudt. Daarnaast begeleiden ze academies bij het voeren van een efficiënt en effectief personeels- en professionaliseringsbeleid, in de vorm van een thematraject voor directies en kernteams.
“Heel wat elementen aan dit traject vinden we erg interessant: de infofiches en de leidraad die voorhanden zijn, de hoeveelheid aan background informatie (bibliografie e.d.) maar ook de hands-on aanpak tijdens de reflectiemomenten helpt ons goed vooruit.”
Geert Lavrysen, directeur Academie Haspengouw
Ontmoetingsdag basisonderwijs als motor voor collectief leren en maatwerk
Drie keer per schooljaar nodigen begeleiders directeurs basisonderwijs van een bepaalde regio uit om ervaringen uit te wisselen over actuele en prioritaire onderwijskundige thema’s. De setting van de ontmoetingsdag schept ruimte voor goed onderbouwde kennisdeling en laat directies vooral collectief leren.
Kerntaak 3: pedagogisch of artistiek project
We ondersteunen onderwijsinstellingen bij de realisatie van hun eigen pedagogisch of artistiek-pedagogisch project en de CLB’s bij de realisatie van hun eigen missie en begeleidingsproject.
Deeltijds kunstonderwijs focust op artistiek-pedagogisch project
Het team DKO werkt een implementatietraject curriculum uit om leerplandoelen te vertalen naar de lespraktijk en die te verbinden met leerlingenbegeleiding en kwaliteitszorg (346 werkdagen). Daarnaast gaat het team DKO binnen de derde kerntaak verder aan het werk met het DKO-Kompas waaraan nieuwe rubrieken met ondersteunend materiaal toegevoegd worden.
Basisonderwijs gaat voor Leer Lokaal
Meer dan 263 werkdagen worden geïnvesteerd in de ontwikkeling van het nieuwe leerplan Leer Lokaal waar (buitengewone) basisscholen vanaf 1 september 2023 mee kunnen werken. Tegelijk zet de pedagogische begeleiding van het basisonderwijs volop in op de voorbereiding van de implementatie van Leer Lokaal in (buitengewone) basisscholen in 497 werkdagen. Ze ondersteunen leidinggevenden bij het uitwerken van een implementatieplan, de introductie van het concept van Leer Lokaal, de ontwikkeling van didactisch materiaal vanuit het nieuwe leerplan en de voorbereiding op de ondersteuning van leraren bij de implementatie met de klemtoon op onderbouwde didactiek.
Team secundair onderwijs zet in op modernisering
Het team secundair onderwijs besteedt 133 werkdagen aan het begeleiden van scholen bij de uitbouw van een schooleigen curriculum volgens de modernisering in overeenstemming met de context van de school en het pedagogisch project. Ook is er vaak overleg over de aangepaste minimumdoelen en de curriculumdossiers. We werken lessentabellen uit voor bepaalde studierichtingen. Voor studierichtingen die alleen in OVSG-scholen worden aangeboden, ontwikkelen de begeleiders leerplannen (diamantbewerking, vliegtuigtechnieken, tandtechnieken, goud en juwelen).
Kerntaak 4: prioriteiten in de praktijk brengen
We ondersteunen scholen, centra en academies bij het omzetten van beleidsprioriteiten in de praktijk.
Zorgcontactdagen zetten belang van samenwerking in de verf
Met de ingang van het decreet Leersteun en de leersteuncentra op 1 september 2023, zet OVSG, samen met de scholen en hun besturen, alles op alles om een nieuwe aanpak grondig voor te bereiden. De samenwerking tussen de school, het leersteuncentrum, het CLB en pedagogische begeleiding is cruciaal om elke leerling de beste kansen te geven. De poster De school en haar decretale partners in leerlingenbegeleiding maakt deze samenwerking helder en visueel.
Team basisonderwijs besteedt aandacht aan opgroeien in schaarste, inclusie en gedrag
Het team basisonderwijs organiseert zeven lerende netwerken over kinderen die opgroeien in schaarste. Daarin staan ze stil bij wat opgroeien in schaarste betekent voor de ontwikkeling van kleuters, leerlingen en jongeren. Ze onderzoeken samen met de leerkrachten hoe zij kleuters, leerlingen en jongeren kunnen ondersteunen in hun cognitieve ontwikkeling en in hun groei naar zelfsturing.
Team basisonderwijs werkt met cognitief sterk functionerende leerlingen
In zes netwerken wordt ingegaan op hoe je kunt werken met deze groep van leerlingen: differentiatie, organisatievormen, materialen en effectieve lesmethoden.
Team secundair onderwijs zet via duaal Leren in op het realiseren van kansen
In een ‘Ronde Van Vlaanderen’ over duaal leren worden de knelpunten besproken, het evaluatiebeleid behandeld, en de impact van de onderwijshervorming op de scholen. Alle scholen met een duaal traject sluiten zich aan bij regionale onderwijsfora of interregionale lerende netwerken in de buurt, georganiseerd door relevante organisaties in de sector (Volta, Woodwize, Educam, Mtech+ en Constructiv). Daarnaast organiseert het team secundair onderwijs zelf een lerend netwerk met inspiratie, informatie en de mogelijkheid om problemen te bespreken en materialen te delen.
05 Samenwerking met partners
De pedagogische begeleiding werkt intensief samen met hogescholen, universiteiten, onderzoekers, andere pedagogische begeleidingsdiensten, de overheid en het departement onderwijs.
De overheid vraagt regelmatig aan de pedagogische begeleiding om deel te nemen aan overleg. Opgeteld worden er 233 werkdagen geïnvesteerd in overleg met externe partners, in concreto met andere pedagogische begeleidingsdiensten, met de inspectie, met het departement onderwijs en vorming, het kabinet en met het nieuw opgerichte Leerpunt. Ook gaat heel wat tijd naar de voorbereiding en het overleg naar aanleiding van de invoering van de Vlaamse toetsen (stuurgroep en denktanks).
06 Cijfers
De pedagogische begeleiding werkt samen met
- 771 scholen, centra of academies van het stedelijk en gemeentelijk onderwijs
- 107 andere instellingen (ondersteuningsnetwerken, besturen, geaffilieerde leden…)
We bereiken 99% van onze scholen, centra en academies.
De frequentie van begeleidingsinterventies neemt toe: 22% zijn intensieve begeleidingen (meer dan 16 interventies).
Tijdsbesteding van de begeleiding
